کیف پول ها

کلمات بازیابی یا Seed words چه هستند؟

این عبارات مجموعه ای از 12 یا 24 کلمه می باشند که بطور کاملا تصادفی از بین 2048 کلمه از لیست کلمات استاندارد BIP39 انتخاب شده اند. لیست کامل این کلمات را از فایل زیر می توانید دانلود و مشاهده کنید:

 در کیف پول های مدرن ( کیف پول بیتکوین یا کیف پول های دیگر رمزارزها یا حتی کیف پولهای چند ارزی ) از این کلمات به عنوان پایه کیف پول شما استفاده می شود. یعنی همه آدرس ها و کلیدهای خصوصی شما با فرمولهای مختلف و رمزنگاری شده توسط این کلمات شما ایجاد می شوند. نحوه انتخاب و ترتیب چیدمان کلمات برای شما کاملا تصادفی است و می توان گفت برای هر کیف پول کاملا منحصر بفرد می باشد و امکان حدس زدن کلمات شما و ترتیب آنها برای دیگران حتی با قویترین کامپیوترها در حد صفر و غیرممکن می باشد.

• هیچ کسی راهی ندارد که کلمات کیف پول شما را حدس بزند! تنها راه دستیابی به کلمات شما، خود شما هستید! یعنی نفوذ به کامپیوتر شما، نفوذ به گوشی شما، نفوذ به ایمیل شما، نفوذ به ذهن شما و فریب دادن شما.

هر کیف پولی که ایجاد می کنید در همان مراحل نصب و راه اندازی به شما این کلمات را نشان می دهد که باید همان لحظه این کلمات را روی کاغذ یادداشت کنید و فکری برای نگهداری ایمن آنها بکنید. یعنی یکی از دغدغه های اصلی شما باید نگهداری امن از این کلمات و ترتیب چیدمان آنها باشد.

عبارت Passphrase به چه معناست؟

برخی کیف پول ها به شما امکان استفاده از یک رمز یا کلمه بیست و پنجم به عنوان Passphrase هم می دهند که این کلمه بدون هیچ محدودیتی می تواند کاملا انتخاب شما باشد و آن را جایی دیگر جدا از 12 یا 24 کلمه نگهداری کنید. بدون این کلمه شماره 13 یا 25 می توان گفت آن 12 یا 24 کلمه بی ارزش می شوند و شما یک لایه امنیتی قوی به کار خود اضافه کرده اید.

اگر 24 کلمه شما به دست سارق بیفتد ولی شما کلمه 25 را فعال کرده باشید، هیچ کاری از دست دزد بر نمی آید و کلمه شماره 25 دارایی شما را محافظت می کند! بنابراین هرگز کلمه 13 یا 25 خود را در کنار کلمات Seed روی یک کاغذ و یا در یک محل نگهداری نکنید.

عبارت شماره 25 شما می تواند هر چیزی باشد! یعنی تشکیل شده از حروف و ارقام و کاراکترهای متفاوت و انتخابی شما و در برخی کیف پول ها می توانید تا 128 کاراکتر طولانی باشد! یعنی می تواند یک جمله باشد مثل:

ItIsMyPassphraseToMy24WordsOfGreenWallet

کلید خصوصی چیست؟

کلید خصوصی یا Private Key رشته و عبارتی می باشد که با فرمول های رمزنگاری شده از کلمات Seed شما تولید می شود.

نرم افزار کیف پول توسط این روش های بسیار امن و حرفه ای می تواند صد ها Private Key منحصر به فرد برای شما ایجاد کند که همه آنها بطور دائمی و منحصر بفرد متعلق به شما و کیف پول شما می باشند. داشتن کلید خصوصی، مجوز خرج کردن دارایی تحت کنترل آن می باشد.

بحث ایجاد و مدیریت کلید های عمومی و خصوصی خیلی جامع و پیچیده است و امروزه هیچ فرد عادی مثل من و شما کاری با آن نداریم، همه این کارها را نرم افزار کیف پول برای ما انجام می دهد و ما فقط نیاز داریم از پایه و ریشه آنها یعنی کلمات Seed محافظت کنیم. حتی ما هرگز نیاز نداریم کلید خصوصی یک آدرس از خودمان را در اختیار داشته باشیم و داشتن همان Seed برای ما کافیست.

کلید عمومی گسترده چیست؟

کلید عمومی گسترده یا Extended Publick Key و یا XPUB نیز مانند کلید خصوصی از کلمات Seed برای کیف پول شما ایجاد می شود. 

همانطور که قبلا گفتیم هر کیف پول بیت کوین با استفاده از کلمات Seed می تواند صدها آدرس و کلید خصوصی برای شما تولید کند! می توان گفت در ابتدا یک آدرس مادر که همین XPUB می باشد برای شما ایجاد می کند و همه آدرس های عمومی شما زیر مجموعه این آدرس عمومی مادر می باشند. حتما یک کلید خصوصی مادر هم در کنار آن وجود دارد و توسط آن کلید خصوصی هر یک از آدرسهای زیرمجموعه XPUB تولید می شود.

برای ما به عنوان افراد عادی نیازی به استفاده از XPUB و به اشتراک گذاشتن آن با دیگران نیست اما اگر هم XPUB ما دست افراد شیاد بیفتد ضرری ندارد و بدون Seed یا کلید خصوصی آن کاری نمی توانند انجام دهند. اما این کلید می تواند تمام دارایی داخل کلیه آدرس های زیر مجموعه اش را به دیگران نمایش دهد و حریم خصوصی ما را به خطر بیاندازد. 

اگر شما از Node بیتکوین شخصی خود استفاده نمی کنید، پس از Node دیگران مثلا آنچه که توسط Trust Wallet راه اندازی شده است استفاده می کنید. باید این را بدانید که دست اندرکاران Trust Wallet حداقل افرادای هستند که به XPUB شما دسترسی دارند.

نام هایی بنام YPUB یا ZPUB هم در جاهایی ممکنه است مشاهده کنید که دقیقا مانند XPUB می باشند.

کلید عمومی چیست؟

کلیدهای عمومی Public key در اطلاعات تراکنش مورد استفاده قرار می گیرند تا تایید شود که صاحب کلید خصوصی مربوطه، یک امضای معتبر به عنوان اثبات مالکیت وجوه ایجاد کرده است. من و شما خیلی با آن کاری نداریم!

آدرس چیست؟

آدرس های شما ترکیبی از حروف و اعداد می باشند که منحصرا متعلق به کیف پول شما می باشند. یک address چیزی است که شما با دیگران به اشتراک می گذارید تا برای شما به مقصد آن بیتکوین ارسال کنند. کیف پول شما می تواند بینهایت آدرس برای شما تولید کند پس بهتر است برای هر بار دریافت بیتکوین از یک آدرس جدید استفاده کنید و بقول معروف آدرس های خود را reuse یا چندباره استفاده نکنید. امروزه کیف پول های مدرن و مناسب این موارد را مدیریت می کنند و هر بار که دریافتی داشته باشید برای دفعه بعد که می خواهید آدرس از آن بردارید به شما آدرس جدید می دهند.

• البته هر آدرسی که برای شما تولید می شود بطور دائم به همان کیف پول شما تعلق دارد و همیشه فعال خواهد بود و هر بیتکوینی حتی در سالهای آینده به آن ارسال شود متعلق به شما خواهد بود.

اما اینجا بحث حریم خصوصی مطرح است. فرض کنید شما آدرسی به من می دهید که برایتان بیتکوین ارسال کنم. من می توانم ببینم در حال حاضر داخل آن آدرس چه مقدار بیتکوین دارید و حتی تراکنش های قبلی آدرس شما را ببینم و بعد ها هم می توانم بیایم بررسی کنم با بیتکوینی که من برای شما ارسال کردم چه کرده اید و آن را به چه آدرس هایی ارسال کرده اید. اگر همین آدرس را بعدا به اشخاص دیگری هم بدهید همه ما می توانیم ببینیم شما چقدر بیتکوین دارید! اما اگر به هر نفر و هر دفعه یک آدرس جدید بدهید از اطلاعات خود تا حدودی محافظت کرده اید چون به عنوان مثال من آدرس را چک می کنم و می بینم که هیچ موجودی و تراکنش نداشته و یک آدرس کاملا جدید است و از کارهایی که قبلا کرده اید هیچ اطلاعی پیدا نمی کنم و اگر بخواهم اطلاعات بیشتری پیدا کنم باید تراکنش های بعدی شما را پیگیری کنم شاید بتوانم چیزی پیدا کنم یا نکنم!

البته که همه این آدرس ها زیرمجموعه XPUB شما هستند و اگر XPUB یا کلید عمومی گسترده خود را به کسی بدهید می تواند موجودی و تراکنش های کل آدرس های زیر مجموعه آن را مشاهده کند! برای همین قبلا گفتیم که بهتر است XPUB را هم با کسی به اشتراک نگذارید.

کیف پول موبایل Mobile Wallet چیست؟

کیف پول موبایلی اپلیکیشنی است که روی موبایل شما نصب می شود. دسترسی سریع و راحت برای شما جهت مدیریت بیتکوین هایتان ایجاد می کنند اما ریسک بالایی دارند و در صورت خرابی یا مفقود شدن گوشی موبایل ممکن است دارایی رمزارز های خود را هم از دست بدهید. البته اگر کلمات Seed خود را به روش امن نگهداری کرده باشید از این نظر نگرانی نباید داشته باشید و قادر خواهد بود که توسط آنها کیف پول خود را مجددا روی گوشی دیگری بازیابی کنید.

اما اگر می خواهید از کیف پول های موبایل استفاده کنید باید در حفظ امنیت گوشی خود کوشا باشید و از نصب اپلیکیشن متفرقه که نسبت به امنیت انها اطلاع کافی ندارید پرهیز کنید یا مثلا گوشی خود را دست بچه هایتان ندهید که در بازار هر بازی ناشناخته ای را نصب کنند! امکانات امنیتی مانند ورود به اپلیکیشن ها با رمز و اثر انگشت را فعال کنید و اگر از 2FA پشتیبانی می کنند حتما فعال کنید.

کیف پول دسکتاپ Desktop Wallet چیست؟

کیف پولی است که روی کامپیوتر شما نصب می شود. احتمال زیاد از نسخه های مربوط به ویندوز استفاده می کنید اما برخی کیف پول ها نسخه های لینوکس و مک و ... هم دارند. کیف پول های دسکتاپ معمولا امکانات بیشتری نسبت به موبایلی ها به شما می دهند ولی استفاده از آنها کمی پیچیده تر است. 

در مورد امنیت نرم افزاری کامپیوتر خود نیز از نظر آلودگی به انواع ویروس ها و Malware ها باید خیلی جدی برخورد کنید. سرمایه شما روی کامپیوتر شماست!

کیف پول سخت افزاری یا Hardware Wallet چیست؟

کیف پول های سخت افزاری دیواس های مانند فلش ها usb می باشند که برای ایجاد و نگهداری کلیدهای خصوصی شما بکار می روند. امنیت Hardware Wallet ها از کیف پول های موبایل و دسکتاپ بیشتر است چرا که معمولا آفلاین هستند و زمان کوتاهی به کامپیوتر یا موبایل وصل می شوند و فرصتی برای حمله توسط هکر ها و ویروس ها به آنها داده نمی شود.

برخی کیف پول های سخت افزاری اصلا به سیستم های آنلاین بصورت فیزیکی متصل نمی شوند و فقط توسط QR code با دستگاه های دیگر شما ارتباط برقرار می کنند، این مدل ها بیشترین ایمنی را برای شما به همراه دارند، البته استفاده از آنها هم نیاز به صبر و حوصله بیشتری دارد 😉 

کیف پول چند امضائی multi-signature چیست؟

یک کیف پول multi-sig مدلی است که برای امضا  و تایید یک تراکنش به بیش از یک کلید خصوصی نیاز دارد و هر تراکنش باید توسط 2 یا 3 کلید خصوصی (یا حتی تعداد بیشتری) تایید شود. می توانید برای یک کیف پول از 3 کلید استفاده کنید و شرط تایید 2 از 3 بگذارید یعنی امضای دو کلید خصوصی از 3 کلید تعریف شده کافیست! فکر کنید می توانید شرطی مثل 15 از 20 هم داشته باشید.

کیف پول های چند امضایی امنیت بسیار بیشتری ایجاد می کنند اما راه اندازی و کار با آنها و حتی نگهداری از Seed مربوط به هر یک از امضا های آنها کاری پیچیده تر می باشد. کاربران باید در کلیه مراحل دقت و مطالعه و دانش کافی داشته باشند.

کیف پول فقط قابل مشاهده یا watch only چیست؟

کیف پولی است که توسط Xpub یا حتی یک آدرس شما در اپلیکیشن های کیف پول ساخته یا import می شود و برای مشاهده موجودی و پیگیری تراکنش های کیف پول اصلی بسیار مناسب است.

کیف پول های watch only حاوی کلیدهای خصوصی نیستند و قادر به خرج کردن بیتکوین هایی که به عنوان موجودی به شما نشان می دهند نمی باشند. هر کسی می تواند هر کیف پولی که آدرس یا Xpub آن را داشته باشد در یک اپلیکیشن import کند و موجودی و تراکنش های را زیر نظر داشته باشد.

یکی از دلایلی که گفتیم بهتر از کلید عمومی گسترده یا Xpub خود را با دیگران به اشتراک نگذارید همین مورد است چون با این روش می توانند کل تبادل هایی که انجام می دهید مشاهده کنند.

همچنین برای خرید بیتکوین هرگز به کسانی که موجودی بیتکون خود را در کیف پول ها به شما نشان می دهند اعتماد نکنید، شاید آنها در حال نمایش یک watch only wallet به شما هستند!

کیف پول حضانتی یا Custodial Wallet چیست؟

کیف پولی که شما کنترلی بر کلیدهای خصوصی آن ندارید را کیف پول حضانتی یا امانی و یا custodial wallet می گویند. ممکن است این کیف پول ها حتی امکانات بیشتری به شما در مدیریت دارای ها بهشما بدهند اما این ریسک را دارند که شما در حقیقت مالک بیتکوین های خود نیستید. این کیف پولهای معمولا توسط صرافی ها مدیریت می شوند و نگهداری مقادیر بالای بیتکوین در آنها کار صحیحی نیست. 

وب سایت هایی مانند Free Wallt یا سرویس دهنده درگاه های پرداخت مانند Coin Payments نیز چنین والت هایی در اختیار شما می گذارند. صرافی ها و اینگونه سرویس دهنده ها می توانند به دلایل مختلف مانند تحریم، دستور دادگاه، هک شدن و غیره جلوی دسترسی شما به دارایی تان رو بگیرند چون سرمایه شما فقط یک عدد داخل دیتابیس آنهاست!

کیف پول غیر حضانتی non custodial چیست؟

بر عکس کیف پول های امانی، این مدلی از کیف پول است که شما کنترل کامل بر Seed و کلید های خصوصی خود دارید. این چیزیست که بیتکوین بر پایه بنا شده و شما همواره باید اطمینان حاصل کنید که کیف پول شما non custodial است. کیف پول هایی که به شما کلمات Seed را می دهند که یادداشت می کنید از این دسته اند.

به عنوان مثال شما با داشتن کلمات Seed از کیف پولی که در والت Blockchain.com ساخته اید می توانید آن را در کیف پول Blue Wallet بازیابی کنید! یعنی هیچگاه ارائه دهنده کیف پول non custodial نمی تواند دارایی شما را مسدود کند و حتی اگر نرم افزار آن دیگر کار نکند شما می توانید با داشتن کلمات بازیابی خود، کیف پول خود را در نرم افزاری دیگری که از همان استاندارد BIP39 پشتیبانی می کند import کنید.

تصویر QR code چیست؟

یک تصویر پیشرفته تر از بارکد های قدیمی است که حاوی اطلاعات بیشتری می تواند باشد. در بیتکوین که آدرس های طولانی و ناخوانا دارد QR code ها بسیار پرکاربرد می باشند و کیف پول ها آدرس های شما را بصورت تصویری نیز نمایش می دهند و می توانید تصاویر QR code را همراه با آدرس خود برای دیگران ارسال کنید. کافیست آنها این تصویر را اسکن کنند تا خیالشان راحت باشد که در نوشتن آدرس شما اشتباه تایپی ندارند!